- TROPHONIUS
- TROPHONIUSvates, speluncam in Boeotia, apud Lebadeam urb. habitans, in quam qui descendebat, perpetuo agelastus et irrisibilis erat Unde proverb. In antro Trophonii vaticinatus es. Niceph. Greg. in Synes. de Insomn. Ε᾿γεύετό τις ἀνὴς Τροφώνιος ὄνομα, μαντις την´ τέχνην, οὑτος ὑπὸ κενοδοξίας ἐίς τι πήλαιον ἑαυτὸν ἐμβαλὼν καὶ κατακρύψας ἀυτοῦ τὸν βίον ἀπήλλαξεν, ὅ δὴ πήλαιόν φασι μαντείας ἀνεδίδου τοῖς εἰσιοῦσι καὶ ἐρωτῶσι περὶ ὁ τουοῦν. Hinc Iuppiter Trophonius dictus, quod redderet oracula in specu Tropohonio, teste Strab. Alii Sic, Trophonius Scotius h. e. tenebricosus, filius Agamedis, Principis Stymphali in Arcadia et Epicastes. Hi in Elide, Augeae Regi, repositorium aureum exstruxerunt relictâ iuncturâ lapidis exemptili, per quam noctu ingressi subripuerunt pecunias una cum Cercyone, qui filius erat legitimus Agamedis et Epicastes. Haesitans Augeas et rei incertus, exulantem a Minoe Daedalum rogavit investigare furem: qui laqueos apposuit, quibus irretitus Agamedes sublatus est: nam Trophonius caput ei amputaverat, ne agnosceretur: simulque fugit cum Cercyone Orchomenum. Augeâ vero, instinctu Daedali, ad expiandum sanguinem eos persequente, confugit Cercyon Athenas; Trophonius Lebadiam Boeotorum, ubi, egestâ terra foveam incolens, vitam suamexegit. Eô defunctô eô loci verax oraculum exsitit. Unde ipsi, tamquam Deo, sacrificatum est. Alii aiunt, a Daedalo artificiosum istud aerarium fabrefactum fuisse, ipsos vero in furto deprehensos ac captos: Uni fugienti terram se diduxisse et recepisse, circa Lebadiam. Posteriore tempore fame laborantibus Boeotis, responsum datum esse a Deo, ut Trophonium colerent: Ignorantes, ubi monumentum esset, examine apum ex sissura prodeuntium cognovisse ac coniecisse illum esse locum: quare eo aliquem demiserunt, ut specularetur: qui invenit duos dracones, obiecitque placentas mellitas et illaesus perstitit ab illis. Ex quo mos ductus est, ut cogitantes oraculum consulere se secundum praescriptum pure habeant, sacram stolam induti descendant manibus lanceas praeferentes ad feriendos angues. Nihil periculi tali modô egressis imminet: remittuntur nonnulli eôdem die, quidam per plures retinentur. Alii eô modô recensent: Trophonius nimium ambitiosus, in Lebadia subterraneum domicilium sibi comparavit ac ibi vaticinia reddidit. Sed fame ibidem interiit. Inquilinum specui numen vatici???tiones edere perseveravit. In eam specum ingressuri et oraculum petituri gestant manibus mellitas placentas, ut incolentibus Draconibus obicientes nihil ab iis molestiae patiantur. Introgressu semel, deinceps perpetuo ἀγέλαςτος et risu carere dicitur, ob incussam ab anguibus formidinem: Unde Proverbium in austeros, risus expertes ac tetricos: In Trophonii antro vaticinatus est. De quo complura habet Pausan. in Boeot. et Scholiastes Aristophanis, in Nub. ac e iunioribus Nic. Leonicenus, l. de Antro Trophonii, Gerh. Io. Voss. de Idolol. l. 1. c. 13. et Anton. van Dalen, Dissertat. de Oraculis, ubi tum aliorum, tum huius Oraculi imposturas, ingeniose detegit. inter Euthycratis opera, ex aere, simulacrum Trophonii, memoratur Plinio, l. 34. c. 8.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.